Paweł Bem

dr, adiunkt
Ośrodek Badań Filologicznych i Edytorstwa Naukowego (kierownik)

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
dyżury: środa 12.00-14.00, pok. 126

Główne kierunki zainteresowań naukowych

• historia literatury polskiej XX wieku,
• badania filologiczne,
• dokumentacja literatury,
• literatura dokumentu osobistego 

Wybrane publikacje

Monografie

• Może niesłusznie. O Jerzym Zagórskim. Kraków 2021;
• Dynamika wariantu. Miłosz tekstologicznie. Warszawa 2017.

Rozprawy i artykuły naukowe

• "Wlokę za sobą przeszłość, jak mglisty ogon komety". O (nie)możliwości przekroczenia formy w listach Witolda Gombrowicza do rodziny. W: Gombrowicz – Rekonstrukcje. Warszawa 2024.
• Koledzy Zbigniewa Herberta. Przyczynek do rekonstrukcji grupy. "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 2024 nr 1–2.
• "Ce phénomène me passionne". Jerzy Giedroyc face aux événements de Mai 68 en France. W: Penser la démocratie et agir en exil. Lesleçons de Jerzy Giedroyc et de Kultura,1947-2000. Paris 2023.
• „Wierzę w twórczość korespondencyjną”. Epistolarna konstelacja Jana Goślickiego, "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 2022 nr 4.
• „Grzech niedostatecznej jasności”. O Janie Goślickim i jego listach z Jerzym Giedroyciem. "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 2022, nr 4.
• Wprowadzenie we wprowadzenia. I zakończenia. "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 2022 nr 4.
• Sprawy serca i sprawy śledziony, "Konteksty. Polska Sztuka Ludowa" 2022 nr 4.
• “Authorial Intention”: Some Thoughts on a Noble Lie of Scholarly Editing. "Tekstualia" 2022 nr 1 (8) [numery EN].
• W dużym kwadratowym. Dziesięć refleksji o edytorskim opracowywaniu korespondencji. "Tekstualia" 2022 nr 2.
• "Bo ten zwycięża, który się śmieje". Wygrana Tadeusza Hollendera. W: T. Hollender: Wiersze wybrane. Lublin 2022.
• Dwa październiki Czesława Miłosza, czyli o znaczeniu "otoczki". w: Przed i po. Czesław Miłosz. Kraków 2021.
• "Tekst edytorski" czy "wieloautorski"? Kilka uwag o heterogeniczności edytorstwa naukowego. "Pamiętnik Literacki" 2020 nr 4.
• Ton manuskryptu. Literatura – edycja – życie. "Forum Poetyki / Forum of Poetics" 2020 nr 21.
• Obowiązki i ambicje. Jeszcze o (nie)pamięci poety. "Konteksty" 2020 nr 3.
• Moralność archiwum. O korzyściach z ożywiania pracowni pisarza. "Pamiętnik Literacki" 2019 nr 3.
• "Najbardziej ludzki z naszych pisarzy". Słowo o życiu i twórczości Czesława Straszewicza. "Autograf" 2017 nr 6.
• Zauroczenie i strach. "Archiwum Emigracji. Studia, Szkice, Dokumenty" 2015 [2017] z. 1(22) – 2(23).
• Filologia – nieprzerwana wola rozumienia innego. "Ethos" 2017 nr 1.
• "Zachować intencję autora". O szlachetnym kłamstwie w edytorstwie naukowym. "Tekstualia" 2017 nr 1.
• "Genetyka tekstów" Pierre’a-Marca de Biasiego a polska recepcja krytyki genetycznej. W: Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie. Warszawa 2017.
• Dygot młodzieńców. O wierszu z wileńskiej koperty Czesława Miłosza. W: Tożsamość tekstu. Tożsamość literatury. Warszawa 2016.
• Jerzy Giedroyc - czytelnik i wydawca literatury rosyjskiej. W: Literatura rosyjska w kręgu "Kultury". W poszukiwaniu zatraconej solidarności. Tom I. Paryż - Kraków 2016.
• Rosyjskie lektury Wojciecha Skalmowskiego (Russkij krug cztienija Wojciecha Skalmowskogo). "Nowaja Polsza" 2016 nr 4.
• Dlaczego polskie edytorstwo naukowe nie istnieje. "Teksty Drugie" 2016 nr 1.
• Nowa bibliologia - nowa krytyka. Paradoksy relacji. "Teksty Drugie" 2015 nr 3.
• Sprawa kryptonim "Pascal". Konstanty Jeleński w dokumentach Służby Bezpieczeństwa PRL. W: Kariera pisarza w PRL-u. Warszawa 2014.
• "Coś na przyszłość". O planach rozwoju Instytutu Literackiego w Paryżu (Czto-to na buduszczeje. O płanach razwitija Litieraturnogo Instituta w Pariże), "Nowaja Polsza" 2014 nr 1.
• Światopogląd Konstantego Jeleńskiego. Próba rekonstrukcji. "Archiwum Emigracji. Studia, Szkice, Dokumenty" 2010 nr 1-2.

Prace edytorskie i redakcyjne

• Cz. Miłosz: Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada. Gdańsk 2024.
• Z archiwum Jana Goślickiego i Annemarie Frascoli. "Konteksty" 2022 nr 4 (redakcja numeru monograficznego).
• T. Hollender: Wiersze wybrane. Lublin 2022.
• J. Giedroyc, J. Goślicki: Listy 1969-1997. Warszawa 2021.
• List Czesława Miłosza do Jacques'a Maritaina. "Twórczość" 2020 nr 7-8.
• K.A. Jeleński: List do Zygmunta Hertza. "Twórczość" 2019 nr 10.
• Cz. Miłosz: Sprawa stylu. "Zeszyty Literackie" 2018 nr 4.
• Cz. Miłosz: Królowie śpią. "Zeszyty Literackie" 2018 nr 2.
• Filologia. Lekcja wolności. Antologia rosyjskich tekstów naukowych. Warszawa 2017.
• I. i T. Byrscy, Cz. Miłosz: Korespondencja. Warszawa 2017.
• Cz. Miłosz: Prośba. "Zeszyty Literackie" 2017 nr 4.
• Cz. Miłosz: Rozmyślania w hotelowym hallu. "Archiwum Emigracji. Studia, Szkice, Dokumenty" 2015 [2017], z. 1(22) – 2(23);
• Archiwa i bruliony pisarzy. Odkrywanie. Warszawa 2017.
• Cz. Miłosz, inc.: "Piękna jesteś ojczyzno moja, Europo". "Zeszyty Literackie" 2017 nr 1.
• Tożsamość tekstu. Tożsamość literatury. Warszawa 2016.
• Kazimierz Wyka – ostatni sezon dyrektora. W: IBL w PRL. II. Sylwetki. Wspomnienia. Warszawa 2016.
• Cz. Straszewicz: Listy do Czesława Miłosza. "Zeszyty Literackie" 2016 nr 2.
• J. Czapski: O przyjacielu. "Zeszyty Literackie" 2015 nr 3.
• J. Andrzejewski, S. Baczyńska, T. Gajcy, K. Irzykowski, K. L. Koniński, Cz. Miłosz, J. Turowicz, K. Wyka: Pod Okupacją. Listy. Warszawa 2014.

Publikacje krytycznoliterackie, popularnonaukowe, szkice

• "Jestem poeta, władca i wariat". Biografia Tadeusza Hollendera. "Gazeta Wyborcza" (Wolna Sobota) 23–24 XI 2024.
• "Wiele Panu zawdzięczam". Miłosz, Maritain i anielski grzech poezji raz jeszcze. "Twórczość" 2020 nr 7-8.
• Miłosz na antypodach Miłosza. "Zeszyty Literackie" 2016 nr 2.
• Lato 1923. "Zeszyty Literackie" 2016 nr 1.
• Lista osobista. Remarque. "Zeszyty Literackie" 2015 nr 4.
• Ten uroczy Ukrainiec Boraczok. "Zeszyty Literackie" 2015 nr 3. 
• Poezja z czerwonym szalikiem. "Tekstualia" 2015 nr 1.
• Los pasierba i niewiedza Giedroycia. "Zeszyty Literackie" 2015 nr 1.
• "Kultura" w sieci. "Nowaja Polsza" 2014 nr 10.
• Kiosk. "Zeszyty Literackie" 2014 nr 127.
• Niebyły list do Czesława Miłosza. "Zeszyty Literackie" 2014 nr 125.
• Pan Chevasson. "Zeszyty Literackie" 2013 nr 124.
• Imię zdmuchnięte: Abrasza Zemsz. "Zeszyty Literackie" 2013 nr 123.
• Scalany wąż. "Nowa Dekada Krakowska" 2012 nr 3-4.
• Dobrze, że był. "Teatr" 2012 nr 7-8.
• Sens, ryzyko i radość teatru. "Teatr" 2011 nr 5.
• MIŁOSZEM: Jeleński, pismo internetowe "Dwutygodnik" 2011 nr 59. Zob. link
• Konstanty Aleksander Jeleński. "Nowaja Polsza" 2008 nr 12.

Przekłady

• P. Shillingsburg: Od Gutenberga do Google'a. Elektroniczne reprezentacje tekstów literackich. Warszawa 2020.
• J. McGann: Nowa Respublica litteraria. Pamięć i nauka w wieku cyfryzacji. Tłum. O. Mastela, J. Prussak, Ł. Cybulski, P. Bem. Warszawa 2017.
• E. Said: Powrót do filologii. "Teatr" 2015 nr 2 (cz. I).
• E. Said: Powrót do filologii. "Teatr" 2015 nr 3 (cz. II).

Ważniejsze prace w przygotowaniu

• Opracowanie korespondencji Czesława Miłosza z Janem Goślickim.
• Opracowanie korespondencji Czesława Miłosza ze Stanisławem Vincenzem.
• Edycja rękopisu przekładu Jałowej ziemi T.S. Eliota pióra Czesława Miłosza (1944).

Udział w życiu naukowo-organizacyjnym

Wystąpienia konferencyjne, referaty

• "To zjawisko mnie pasjonuje". Jerzy Giedroyc wobec wydarzeń roku 1968 we Francji (międzynarodowa konferencja Penser et pratiquer la politique autrement: les leçons de Jerzy Giedroyc et de "Kultura", Centre de civilisation polonaise Sorbonne-Université, 28-30 X 2021).
• Wszystkie październiki Czesława Miłosza (konferencja naukowo-literacka Przed i po. Czesław Miłosz, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Zabrze, 10-11 X 2019).
• Transposed lives. On few characters of Czesław Miłosz's manuscripts from the 1950s. (międzynarodowa konferencja Genesis - Cracow 2019, Faculty of Polish Studies at the Jagiellonian University in Cracow and Institut des Textes & Manuscrits Modernes (ITEM) in Paris, Kraków, 12-14 VI 2019 r.).
• O (nie)możliwości przekroczenia formy w listach Witolda Gombrowicza do rodziny (konferencja Artyst(k)a: obecność i tożsamość, Katedra Antropologii Literatury i Badań Kulturowych Wydziału Polonistyki UJ, Kraków, 27-29 IV 2018 r.).
• "Genetyka tekstów" Pierre-Marca de Biasiego a polska recepcja krytyki genetycznej (współautor: Ł. Cybulski; międzynarodowa konferencja Przed-tekstowy świat. Archiwa, bruliony, rękopisy, Wydział Polonistyki UJ, Kraków, 10-11 III 2016 r.).
• "Genetyka tekstów" Pierre-Marca de Biasiego (współautor: Ł. Cybulski; zebranie Ośrodka Badań Filologicznych i Edytorstwa Naukowego IBL PAN, Warszawa, 22 II 2016 r.).
• Sprawa kryptonim "Pascal". Konstanty Jeleński w dokumentach Służby Bezpieczeństwa PRL (międzynarodowa konferencja Kariera pisarza w PRL-u, Uniwersytet w Białymstoku, 24-25 IV 2014 r.).
• Walter Greg i Jerome McGann: dwa paradygmaty w angloamerykańskim edytorstwie naukowym 2. połowy XX w. (współautor: Ł. Cybulski; zebranie Ośrodka Badań Filologicznych i Edytorstwa Naukowego IBL PAN, Warszawa, 16 XII 2013 r.).
• Nieuniknione? Pytanie o "ja" epistolarne w epistolografii XX wieku (konferencja Pamiętnik – bliżej fikcji czy faktu? Instytut Polonistyki Stosowanej Wydziału Polonistyki UW, 11-12 X 2010 r.).

 Udział w projektach badawczych

• Polsko-rosyjskie związki literackie w kręgu paryskiej Kultury (NPRH 2018-2022, kier. prof. Piotr Mitzner): sekretarz/wykonawca grantu.
• Redefiniowanie filologii (NPRH 2013-2017, kier. prof. Maria Prussak): sekretarz/wykonawca grantu.
• W poszukiwaniu misji emigracji. Polsko-rosyjskie kontakty literackie w latach 1919-1989 (NPRH 2013-2016, kier. prof. Piotr Mitzner): sekretarz/wykonawca grantu.
• Dynamika wariantu. Status tekstologiczny wierszy Czesława Miłosza i jego konsekwencje interpretacyjne (NCN 2014-2017): kierownik grantu.
• Instytut Badań Literackich w życiu naukowym, kulturalnym i społecznym PRL w latach 1948-1989. Postawy inteligencji wobec przemian społecznych i politycznych. Monografia środowiska intelektualnego (kier. dr hab. Prof. IBL PAN Elżbieta Kiślak): współpracownik grantu.

Udział w komitetach redakcyjnych

• Seria "Filologia XXI“.

Udział w życiu naukowo-organizacyjnym

• Sekretarz interdysplinarnych studiów doktoranckich "Humanistyka cyfrowa".

Nagrody, wyróżnienia

• Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rok 2025.
• Stypendium Twórcze Miasta Krakowa na rok 2022.
• stypendium m.st. Warszawy (2020).
• III Nagroda w Konkursie im. Aliny Brodzkiej-Wald (2018) za pracę doktorską Dynamika wariantu. Miłosz tekstologicznie (promotor prof. P. Mitzner).
• Praca doktorska Dynamika wariantu. Miłosz tekstologicznie (promotor prof. P. Mitzner) wyróżniona przez Radę Naukową IBL PAN (2017).
• Nagroda "Archiwum Emigracji" Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu za rok 2009 za pracę magisterską Światopogląd Konstantego Jeleńskiego. Próba rekonstrukcji.
• I miejsce w konkursie polonistycznych prac magisterskich w kategorii prac literaturoznawczych za rok 2009 Instytutu Filologii Polskiej Wydziału Nauk Humanistycznych UKSW za pracę magisterską Światopogląd Konstantego Jeleńskiego. Próba rekonstrukcji.