Anna Foltyniak
„INTELIGENCKA ŻYDOPOLSKOŚĆ” WOBEC PAMIĘCI ZAGŁADY. WĄTKI ŻYDOWSKIE W TWÓRCZOŚCI KAZIMIERZA BRANDYSA
Tekst jest próbą odczytania prozy Kazimierza Brandysa z perspektywy obecnych w niej wątków żydowskich. Oparte na analizie fragmentów rozważania koncentrują się wokół śladów żydowskiego pochodzenia w dyskursie autobiograficznym autora. Śledzą także konstrukcję tworzonych przez pisarza bohaterów, próbując zarówno w tekstowym “ja” autora jak i w tworzonych przez niego biografiach odnaleźć miejsce tradycji narodu żydowskiego w kształtowaniu podmiotowej tożsamości. Tożsamości opartej na trudnej koegzystencji poczucia polskości i silnej przynależności do grupy polskiej inteligencji z przynależnością do narodu żydowskiego. Ta ostatnia budowana jest w twórczości pisarza głównie w oparciu o negatywne, trudne doświadczenia. To, co łączy go z narodem żydowskim, to piętno, prześladowanie, poniżenie. Kluczowym doświadczeniem w tak sformułowanym poczuciu narodowej tożsamości jest Holokaust, i typowa dla pism Brandysa konstrukcja bohatera. Świadka, który sam zdołał uniknąć Zagłady, jednak zmuszony był patrzeć na cierpienie innych. To z kolei zaowocowało bolesnym poczuciem winy i skazało go na nieustanny powrót pamięcią do trudnych wojennych doświadczeń.